Towards a social dialectometry: the analysis of internal border effects

Abstract

Neste artigo, buscamos ampliar o alcance dos estudos de fronteira na dialectoloxía e demostrar que as fronteiras políticas intraestatais poden impactar os contínuums dialectais tan significativamente coma as fronteiras políticas interestatais. A nosa análise céntrase nos procesos de cambio lingüístico que están a ter lugar a ambos lados da fronteira entre Cataluña e Aragón, en España. Pretendemos achegar a dialectometría e a sociolingüística empregando modelos de regresión mixta aditiva xeneralizada. Este enfoque permítenos analizar simultaneamente un gran corpus de elementos recollidos de catro xeracións e avaliar que variables sociais son responsables deste efecto fronteira interno. En primeiro lugar, os nosos resultados confirman que a fronteira interna entre Cataluña e Aragón, derivada de dous procesos simultáneos de adverxencia vertical (cara ao catalán estándar en Cataluña e cara ao español estándar en Aragón), ten un efecto máis forte que a fronteira internacional entre España e Andorra. Este achado subliña a necesidade de investigar as fronteiras internas nos estudos de converxencia e diverxencia lingüística. En segundo lugar, os nosos resultados indican que os principais predictores do cambio son o ano e a rexión de nacemento dos falantes. Isto demostra que o efecto fronteirizo debe ser atribuído ás consecuencias a longo prazo de pertencer a entidades administrativas distintas máis ca a calquera outro factor social. Finalmente, tras comparar varios indicadores da evolución sociolingüística dos dialectos cataláns de Aragón, concluímos que o descenso na vitalidade etnolingüística da lingua en retroceso durante este proceso de substitución lingüística se correlaciona cun aumento na hibridación estrutural causada pola adverxencia cara á lingua en expansión. Isto suxire a necesidade de explorar máis a fondo se a hibridación é unha causa, un mecanismo ou un resultado dos procesos de substitución lingüística.